Giriş. Dəbbə pulunun tarixi inkişafı.
Mövcud qanunvericiliyimizdə öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi üsullarından
biri kimi anlaşılan [1] «dəbbə pulu» termini birbaşa Roma hüququ mətnlərində tapılmasa da,
oxşar anlayışlara rast gəlinirdi. Belə ki, Roma
hüququnda öhdəliklərin icrası ilk növbədə bir
sıra hüquqi anlayışlar və müdafiə vasitələri
vasitəsilə həyata keçirilirdi ki, onlardan bəziləri
müasir hüquqi təcrübələrlə oxşarlıqlar daşıyır.
Antik cəmiyyətlərdə həm intiqam hissi, həm
də hüquqsuzluğun baş alıb getməsi insanların
öz haqlarını şəxsən axtarmalarına səbəb olurdu. Qədim Roma hüququna görə, xüsusi hüquq
pozuntularında (delicta privata) zərərçəkmiş
ona zərər yetirmiş şəxsə qarşı tədbir görə
bilərdi. Bu zaman şəxsi intiqam düşüncəsini və zərərçəkmişin ona zərər yetirəni öldürmək
hüququnu yüngülləşdirmək üçün başqa üsullardan istifadə olunmağa, yəni cərimələrin (poena) ödənilməsinə başlanıldı.